De rol van de banken
De aanbieders van de Forward Gold Sale waren in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten gevestigd. Om te voorkomen dat de inleg naar deze landen moesten worden overgemaakt, moest deze worden aan in Nederland gevestigde derdengeldenstichtingen. Deze waren door de organisatoren speciaal opgericht en hielden bankrekeningen aan bij de banken ING en BUNQ. Door deze structuur te faciliteren stelden de banken ING en BUNQ de betrokkenen eenvoudig in staat om de dubieuze Forward Gold Sale te verkopen in Nederland en België en daarbij vertrouwen te wekken bij beleggers. Als de banken ING en BUNQ de op hen rustende verplichtingen waren nagekomen, was het nooit zover gekomen.
Zorgplicht en andere verplichtingen banken
Op grond van de wet waren de banken verplicht tot het uitvoeren van een onderzoek naar de identiteit van de rekeninghouders, hun bedrijf en de organisatiestructuur. Al naargelang de uitkomsten diende vervolgens nader onderzoek plaats te vinden en moest een systeem van transactiemonitoring worden ingericht. Volgens vaste rechtspraak brengt bovendien de maatschappelijke functie van de bank een bijzondere zorgplicht mee. Deze houdt onder meer in dat als zij zich bewust was - of hadden moeten zijn - van een (bijzonder) gevaar of risico, de banken niet hadden mogen blijven stilzitten. De banken hebben echter verzuimd (tijdig) in te grijpen.
De Forward Gold Sale had een hachelijke structuur, waarbij beleggers zonder enige waarschuwing het gehele mijnbouwrisico liepen tegen een beperkte korting. Het faciliteren van de escrow-structuur via derdengeldenstichtingen was een constitutief onderdeel daarvan, erop gericht om vertrouwen te wekken bij beleggers. De aanbieders en tussenpersonen beschikten bovendien niet over de juiste vergunningen en meerdere betrokken personen hadden al antecedenten die een nader onderzoek rechtvaardigden. Na aanvang van de activiteiten hielden de geldstromen bovendien geen verband met de aan de kopers voorgespiegelde activiteiten. Door haar verplichtingen te veronachtzamen fungeerden de banken als onmisbare schakel in de frauduleuze structuur.
Aansprakelijk
De stichting Collectief FGS houdt daarom zowel de bank ING als BUNQ verantwoordelijk. Zij heeft beide banken inmiddels aansprakelijk gesteld en indien nodig volgt een rechtszaak.
